Hamilelerin İş Yerindeki Yasal Hakları

İş kadınısınız ve hamile kaldınız…Doğum izni almak için neler yapmak gerekiyor? Doğum izni süresi ne kadardır? Doğum izni süresince maaş ödenir mi?

Hamileler doğum iznini nasıl alır? Doğum öncesi izin hakları ne kadardır? Doğum izni ne kadar sürer? Hamile olduğu için işten çıkarma olur mu? Doğum izni süresince maaş ödenir mi? Çalışan hamileler işyerinde hangi haklara sahiptir? 

Çalışan anne adayları doğum izni için hangi evrakları hazırlamalı?

Çalışan anne adayları doğum izni alabilmek için önce hekimden hamile olduklarına dair bir rapor alıp, o raporu ibraz etmeliler. Sonra da doğumun sekiz hafta öncesi ve sekiz hafta sonrasının ne zamana geldiğini hesaplayıp, bu haftalar için izinlerini ne zaman başlatacaklarını iş yerine bildirmeleri gerekir. 

Çalışan hamileler doğum izni için hangi kurumlara başvurmalı?

Kadın, hamile olduğuna dair belgeyi aldıktan sonra bunu iş yerinin insan kaynakları veya muhasebe bölümüne verir ve gerekli bölümlere gönderebilir. 

Hamileler, hamile olduğuna dair belgeyi devlet hastanelerinin kadın doğum servisinden alabilir. Belgeyi bağlı olduğu sigorta kurumuna ulaştırması ve kendi bulunduğu iş yerine de bilgi vermesi gerekir. Bağlı olduğu sigorta kurumuna hamile olduğunu bildirmesi, hem izninin başlaması hem de diğer işlemlerin yapılabilmesi, hamilelikle ilgili haklarının işleme konulabilmesi için önemlidir. 

Hamilelerin doğum öncesi izin hakları var mı?

Hamile bir kadının doğumdan 8 hafta önce ve doğumdan sonra 8 hafta kullanılmak üzere toplam 16 haftalık izin hakkı vardır. 

Eğer doktor izin veriyorsa, doğumdan önceki 8 haftayı doğumdan önce 3 haftaya kadar kullanıp kalanını doğumdan sonraya bırakabilir. Hiçbir hamile, “doğuma kadar çalışacağım” diyemez; doğuma 3 hafta kala izne çıkması zorunludur. 

Yine ihtiyaç duyuyorsa, doğumdan sonra 6 ay ekstra izin alabilir. Doğumdan önce ve sonra kullandığı 16 haftalık izin için maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz, ama ekstra 6 ay için maaş alamaz. 

İzin zamanını belirleyebilmek için hamile kadının doktordan doğumun ne zaman olacağına dair rapor alması gerekir. Doğumdan önceki 8 hafta sırasında anormal bir durum varsa ve kadının yerinden kalkmaması gerekiyorsa, o 8 haftalık izin süresi uzatılabilir ve kadın doğuma kadar o süreyi kullanabilir. 

Hamileler işyerindeki çalışma koşullarında değişiklik isteyebilir mi?

• Hamile bir kadın, doktor raporuna bağlı olarak çalışma saatlerinde değişiklik isteyebilir. 
• Ağır bir hamilelik geçiriyorsa, tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. 
• Seyahat etmesi gerekiyorsa, masa başı işe dönebilir. 
• Trafiğin çok yoğun olduğu saatlerde sokağa çıkmak yerine trafiğin yoğun olmadığı saatlerde gidip gelmeyi talep edebilir. 
• Gece vardiyasında çalışmamayı talep etme hakkı vardır. 
• Hamilelerin, kendisinin ve bebeğin sağlığını tehlikeye atmayacak çalışma koşullarında çalışmayı talep etme hakları vardır. 

Hamileler doktor kontrolü için iş yerinden istediği zaman izin alabilir mi?

Hamile bir kadın hem rutin kontroller hem de ekstra kontroller için, çalıştığı kuruma bildirerek işten çıkabilir. 

İş yerinde ani bir durum meydana geldiyse, herhangi bir işçiye olduğu gibi sağlık önlemlerinin alınması gerekir. 

Hamile, doktora gidebilir veya doktor iş yerine gelebilir. Hekimle ilgili izinlerini suistimal etmemek kaydıyla hamile kadın, hekimin talebi doğrultusunda doktor izni kullanabilir. 

Hamileler çalışma koşullarında ne tür düzenlemeler talep edebilir?

Hamilelerin tuvalet ihtiyaçları diğer insanlara göre daha sıktır ve tabii çok zorunda olduklarında uzanıp dinlenme hakları vardır. Eğer doktor raporu uygun görüyorsa, hamile kadın o rapora bağlı olarak izin alabilir ve bu izin maaşından kesilmez.

İş yerinde daha rahat koşullarda oturması, ayaklarını uzatması, çok fazla radyasyon almayacak şekilde bilgisayar ekranının korumasının sağlanması gibi bebeğin sağlığını tehlikeye atmayacak koşulların yerine getirilmesi gerekir. 

İş yerinde yasal koşullar sağlanmıyorsa hamileler ne yapabilir?

Hamile kadın, önce noterden iş yerine bir ihtarname gönderir. Koşulların sağlanmasını istediğini, koşullar sağlanmadığı takdirde yasal yollara başvuracağını bildirir. Koşullar hala sağlanmazsa, bunu bildirerek işini feshedebilir veya mahkemeye başvurarak, sağlanmayan koşullardan dolayı herhangi bir zarara uğramışsa onun tazminini iş yerinden isteyebilir. 

Mahkeme, iş yerinin hamilelik koşullarına uygun olup olmadığının tespitini isteyebilir. Ama bu masraflı bir yoldur, bilirkişi parası ödemek gerekir. Noterden ihtarnanme çekmek daha uygun bir yoldur. 

Hamile olduğu için işten çıkarılanlar yasal olarak ne yapabilir? 

Çalışan hamilelerin hakları, İş Kanunu’nun 74’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Hiçbir kadın hamile olduğu için işten çıkarılamaz. 

Fakat işverenler bazı hileler yapabiliyorlar. Kadını işten çıkarıp, bazen de kimsenin duymayacağı şekilde, “hamile kalırken bana mı sordun” gibi cümlelerle yaklaşabiliyorlar. 

Kadının, mümkün olduğu kadar bu nedenle işten çıkartıldığını ispat edecek konumda olması gerekiyor. İşverenle konuşurken odaya arkadaşıyla birlikte girmesi ya da bir arkadaşının bu konuşmayı duyması iyi olur. Çünkü işveren hamile olduğu için değil, başka sudan bir sebep bularak işten çıkarıyor. 

Kadın, hamile olduğu için işten çıkarıldığı takdirde, hemen bir ihtarname çekip işe iadeyi talep etmeli. O gün iş yerine gidip işe alınmadığını tespit ettirmesi, sonra da iş mahkemesine işe iade davası açması gerekir. 

İşe iade davası açtığı takdirde, çalışmadığı süre için bir tazminat alabilir, ayrıca mahkeme işe iade kararı verebilir. İş yeri işe iadesini kabul etmezse, mahkeme kararı ile kendisine 8 aya kadar maaş ödenebilir.